از شکلگیری ساواک تا دفتر ویژه اطلاعات

ساواک؛ محصول مشترک سیا، موساد و اینتلیجنس سرویس

پس از شانزده سال سلطنت پهلوی اول، سال ۱۳۲۰ فرا رسید و پهلوی اول به دست قدرتهای استعماری به جزیره موریس تبعید شد و فرزندش محمدرضا به قدرت رسید. محمدرضا برای حفظ تاج و تخت خود و اعمال نقطه نظرات سیاسی کشورهای آمریکا و انگلیس که موقعیت خود را مدیون آنها بود، برای سرکوب مخالفین، […]

دو نظر در خصوص ریشهٔ جنگهای ایران و روس

اهداف روس و انگلیس از براه انداختن جنگ هایی که منجر به گلستان و ترکمنچای شد

در آغاز دوران سلطنت قاجاریه، ایران دو بار درگیر جنگ‌های نظامی گسترده‌ای با امپراتوری روسیه تزاری شد که عمدتاً بر سر مناطق قفقاز و کنترل سرزمین‌های شمال غرب کشور رخ داد. این جنگ‌ها که در فاصلهٔ ۱۸۰۴ تا ۱۸۱۳ میلادی و سپس ۱۸۲۶ تا ۱۸۲۸ میلادی، در زمان سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار و با فرماندهی عباس‌میرزا […]

اهداف انگلستان و روسیه در دو جنگی که به معاهده گلستان و ترکمنچان منتهی شد

نگاهی به اهداف انگلستان و روسیه در این دو جنگ از سوی مورّخین دو نظر در خصوص ریشهٔ جنگهای ایران و روس ارائه شده است. یک نظر بر این است که روسیه برای دستیابی به آبهای گم خلیج فارس و دریای عمان، نیاز داشت تا از راه ایران به این آرزوی خود برسد و چون […]

سرنوشت ایالتهای نخجوان ایروان تالش قره باغ و شورکل

جنگ دوم ایران و روس و قرارداد ترکمانچای

پس از عهدنامه گلستان به دلیل مبهم ماندن مرز ایران و روسیه، علی رغم اعزام نمایندگانی از ایران ازجمله حاجی میرزا ابوالحسن شیرازی، و علی رغم مذاکره با تزار روس در پطرزبورگ و مذاکرات – يرمولف و عباس میرزا نایب السلطنه و نیز مدداف با او توافقاتی در زمینه تعیین مرزهای روشن به وجود نیامد. […]

بررسی زمینه‌های تاریخی، نظامی و سیاسی

آغاز جنگ‌های ایران و روس و پیامدهای آن تا قرارداد گلستان

فتحعلی شاه قاجار در آغاز حکومت خود، فرمانروایان گرجستان، هرات و قندهار را به اطاعت خود درآورد. گرجستان از قدیم الایام خراج‌گزار ایران بود و تحت‌الحمایه پادشاهان ایران به شمار می‌رفت. آن کشور استقلال مذهبی داشت ولی در امور دولتی از ایران تبعیت می‌کرد. پادشاهان گرجستان مسیحی بودند و معمولاً شاهزادگان و ولیعهد آنان در […]

کنترل استبدادی رضاشاهی

زمینه ساز سقوط پهلوی اول به روایت استاد جامعه شناس کالیفرنیا

جان فوران، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا، در کتاب «مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال ۱۵۰۰ میلادی تا انقلاب» می‌نویسد:بی‌تردید رضاشاه تنها معمار اصلاحات دوره‌ی خود نبود؛ خاصه در نیمه نخست سلطنت خویش پشتیبانی مدیران کارآزموده‌ی درون کابینه را با خود داشت و ایشان در کنار مجلس ارام و گوش‌به‌فرمان، سومین […]

دلیل این همه بذل و بخشش همایونی، کسب رضایت انگلستان بود

پیمان سعدآباد | واگذاری ۳۸۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران به فرمان انگلیس

در بررسی تحولات سیاسی و سرزمینی ایران در قرن بیستم، بعضی وقایع تاریخ ساز شدند که فراموشی آنها هزینه های گزافی بر ملت بار میکند که یکی از این وقایع، پیمان سعدآباد است. این پیمان که در فضای سیاسی 1316 هجری شمسی منعقد شد، بر خلاف ظاهر آن که حامل پیام صلح و حسن هم‌جواری […]

شاهزاده ای که توسط دشمنِ اشغالگر به سلطنت رسید

درآرزوی دستنشاندگی، پسرِ دستنشانده، پسرِ دست نشانده

بعد از جنگ جهانی اول، انگلیسی ها که میخواستن به اِشغال ایران پایان بدن، تصمیم گرفتن حکومت دست نشانده ی خودشون رو در ایران تشکیل بدن. یک کودتا بوسیله ی رضاخان راه انداختن و حکومت پهلوی رسما به عنوان اولین حکومت دست نشانده در ایران آغاز به کار کرد. انگلیسی ها از عملکرد پادشاه دستنشانده […]

ریشه دشمنی آمریکا با ایران، هیچگاه جمهوری اسلامی نبوده

بیل کلینتون: آمریکا در کودتای 28 مرداد علیه مصدق نقش داشت

بیل کلینتون: اگر به ایرانی‌ها بنگرید، قضیه ایران کاملا موضوع متفاوتی است. اما، داستان غم‌انگیزی است که در دوران سال 1950 شروع شد. وقتی که آمریکا دولت دموکراتیک منتخب مجلس، آقای مصدق را برکنار کرد. و شاه را دوباره روی کار آورد. مجری: از طریق سیا _ و بعد او هم بوسیله آیت الله خمینی […]

شورای انقلاب اسلامی مارا تایید کردند

نحوه تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به روایت جواد منصوری

در اواخر اسفند 57 ما با شورای انقلاب صحبت کردیم. گفتیم چهار گروه هستند، هر چهار گروه هم یک هدف را دنبال می‌کنند. و در خط و یک نگاه هستند. خوب است که به هرحال این جریان به یک مرکزیت برسد و هماهنگ شود و نیروها در هم ادغام شوند. شورای انقلاب کاملا استقبال کرد، […]

ارتباط کودتای رضاخانی به روایت سید ضیاء

نقش سید ضیاء و دخالت انگلیس در کودتای رضا شاه

 صدرالدین الهی: رضاخان را اولین بار چه کسی به شما معرفی کرد؟  سید ضیاء: کلنل کاظم خان سیاح، با مقدمه جالبی. کلنل گفت یک افسر قزاق پیدا  کرده ام که به درد کار ما میخورد. هم قد بلند است، هم بداخم، هم پرهیبت، هم  افسرهایش دوستش دارند؛ فقط باید رویش فکر کرد. به او گفتم […]

تاثیر مهاجران ایرانی روسیه بر مشروطه خواهی

عاقبت طمع ایرانی ها به وعده های بیگانه در جنگ جهانی اول

کابینه بعد از مهاجرت در تهران به ریاست محمد ولی خان سپه سالار  تشکیل شده، سپاهیان روس که تعداد آنها به صد و پنجاه هزار نفر می رسید،  تمام شمال ایران را تا خانقین اشغال کرده بودند. جنگ بین الملل اول تازه آغاز  شده بود و در نتیجه تبلیغات شدید مبلغان آلمانی یک تشنج فکری […]

بخشی از کتاب مصاحبه ی صدرالدین الهی با سید ضیاء

دلیل سرنگونی حکومت صدوپنجاه ساله قاجار به روایت صدرالدین الهی

احمد لاینصرف از سید درباره احمد شاه می پرسم. سید از حرف زدن درباره ی مرده ها احتراز دارد. ولی ما با هم قرار گذاسته ایم که نیک و بد گفته شد و سید هرچه فکر میکند بر زبان بیاورد. سیدضیاء: .خدا رحمتش کند. پادشاهی بود بی عرضه ،ترسو از آن دسته بچه هایی که  […]

نامه‌ای برای تاریخ: پشت پرده قراردادها و سیاست‌های استعماری در ایران

دخالت‌های بریتانیا در ایران به روایت حسن اعظام قدسی (اعظام‌الوزاره)

حسن اعظام قدسی (اعظام‌الوزاره) در خاطرات خود ماجرایی را از قول کنسول انگلیس در مشهد نقل می‌کند که دخالتهای آن کشور را در امور ایران و کودتای نظامی ۱۲۹۹ مشخص می‌نماید. البته قابل ذکر است که در اصل دخالت انگلیس تردیدی در بین مورخین وجود ندارد بلکه چگونگی ماجرا و عوامل موثر در آن و […]

پذیرش ذلت در حکم محاربه با امام زمان است

شروع مقابله ی ایران و استکبار جهانی

شروع مقابله ی ایران و استکبار جهانی را شاید باید در دوران معاصر جست و جو کرد. برای این مقصود ابتدا به سراغ شناخت پرچم دار اسلام و مرجع برجسته عالم اسلام میرویم . یعنی آیت الله میرزای شیرازی : آیت الله سید محمدحسن حسینی شیرازی مشهور به میرزای شیرازی ، متولد ۱۱۹۴ و درگذشته […]

اعدام شیخ شهید ، حاج شیخ فضل الله نوری

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت دهم)

جنازه را آوردند توی حیاط نظمیه. مدیر نظام می گوید، مقابل در حیاط روی یک نیمکت بی پشتی گذاشتند اما مگرول کردند؟! جماعت کثیری مجاهد و غیر مجاهد از بیرون فشار آوردند و ریختند توی حیاط محشری بر پاسد مثل مور وملخ از سر و کول هم بالا می رفتند همه میخواستند خود را به […]

افوض امری الی الله ان الله بصیر بالعباد

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت نهم)

آقا را بردیم توی نظمیه، مدیر نظام می گوید، کنار دیوار شمالی دالان ورودی نیمکتی بود، آقا را روی آن نیمکت نشاندیم باز هم یادآور می شوم که آقا علاوه بر درد پایی که از موقع تیر خوردن داشت مدتی هم بود که مریض بود، روی نیمکت نشست وسط تابستان بود عرق کرده بود، عرق […]

همزمان با محاکمه بساط اعدام را فراهم ساختند

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت هشتم)

این بود گزارش محاکمه حاج شیخ فضل الله نوری چنان که صاحب منصب کشیکی آن روز نظمیه که خود در جلسه حاضر و ناظر بوده نقل می نماید از قرائن بتوان حدس زد که تمام جلسة محاکمه بیش از یک ساعت الی یک ساعت و نیم طول نکشیده، باید در نظر داشت همان وقتی که […]

از دستگیری شیخ فضل الله تا بازجویی و استنطاق

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت هفتم)

حاج شیخ فضل الله دستگیر شد حاج شیخ فضل الله چگونه دستگیر شد؟ بهتر است این سؤال را از مشهدی علی بکنیم که حاضر بوده. مشهدی علی می گفت عصر بود که یک مرتبه دیدم عدة زیادی مجاهد خانه را محاصره کردند و مانند مور و ملخ از دیوار ها بالا رفتند و پشت بام […]

تو حفظ جان خودت را کردی کافی است. لازم نیست حفظ جان مرا بکنی!

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت ششم)

مدیر نظام می گوید وضعیت شهر وخیم بود. مشروطه طلبان شهر را زیر آتش خود گرفته بودند. مأموریت من در جنوب شهر بود. فرمانده ما به ما پیشنهاد کرد که از بیراهه به مجاهدین ملحق شویم. من نپذیرفتم و خودم را کنارکشیدم. افراد من هم به این کار حاضر نشدند و حتی یکی از ایشان […]

فتح تهران بی قربانی صفا ندارد

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت پنجم)

سردار حاج شیخ نوری را ، در ظاهر امور جستن ، به همان اندازه سطحی است که اگر جریان تاریخ قرن اخیر ایران را به صورت ظاهرش بسنجیم. از این صورت سازی ها نباید گول خورد. در این قرن سیاست انگلیس عامل مؤثر و حتی اساسی جریان محسوب می شود و بی ملاحظه آن هرگونه […]

درباره ی حاج شیخ فضل الله نوری نور الله مرقده

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت چهارم)

حاج شیخ فضل الله نوری نور الله مرقده روز دوم ذیحجة الحرام 1259 هجری قمری (شنبه ، دوم دیماه سال 1222 هجری شمسی) به دنیا آمد. در عنفوان جوانی به کمک دائی خود حاج میزرا حسین نوری به نجف رفت و در حوزه علمیه ی مرحوم حاج میرزا حسن شیرازی وارد شد و از شاگردان […]

این گواهان مورد کنترل و امتحان من قرار گرفته اند

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت سوم)

اطلاعات این لوحة تاریخی از سه منبع می تراود، از خود من، از سند های کتبی، از گواهی گواهان. آنچه مربوط بخود من می شود عبارت از چیز هائی است که شخصاً دیده ام یا در محیط خانوادگی و خارج آن از مردمان موثقی شنیده ام و همچنین عبارت از استنباطات شخصی خود من است […]

از به قتل رسیدن آقامحمدخان قاجار تا قرارداد گلستان

جنگ اول ایران و روسیه و قرارداد گلستان

گرجستان از قدیم الایام خراج گذار ایران بود و تحت حمایت پادشاهان ایران به شمار میرفت . گرجستان استقلال مذهبی داشت ولی در امور دولتی از ایران تبعیت میکرد . پادشاهان آن کشور مسیحی بودند و معمولا شاهزادگان و ولیعهد آنان در دربار ایران ، در اصفهان زندگی میکردند . با مرگ هر پادشاه ، […]

از همان کوچکی یک حس بدبینی نسیت باین مردم در من پیدا شد

من نوه ی پسری حاج شیخ فضل الله نوری هستم (قسمت دوم)

از همان کوچکی یک حس بدبینی نسیت باین مردم در من پیدا شد که هرچه بزرگتر و در امور اجتماعی داناتر و بیناتر گردیدم روشن و استوار تر گردید که این یک حقیقت مهم اجتماعی ایران بود که بسیاری سرها را بباد داده و میدهد و خواهد داد . و یکی از بزرگ ترین خوشبختی […]