امروز الحمدلله حدود سه سال از شروع کار خالدین میگذره و با توجه به محوریت موضوع ضبط و ثبت خاطرات رزمندگان ، ما با چالش های مختلفی روبرو بودیم و هستیم . یکی از این چالش ها عبارته از اختلاف نظر ها و اختلاف سلیقه ها . شاید تا قبل از این راوی های خاطرات شهدا و نویسندگان از یک گروه خاص با تفکران خاص بودن و همه ی دیدگاه ها و رویکرد ها حق اظهار نظر نداشتن . یعنی گاهی متاسفانه با نوعی انحصار طلبی در بیان وقایع و خاطرات روبرو بودیم . ادعای گروه حقیقاتی خالدین اینه که برای ثبت و ضبط خاطرات و وقایع ، هیچ فیلتری در انتخاب راوی نداره . البته بدیهیه که فرایند کار ، طوری طراحی شده که خودبه خود مانع میشه از ثبت خاطرات اغراق آمیز و غلوّ و سانسور و تحریف . این فرایند رو انشاءالله در یک مطلب دیگه به تفصیل شرح خواخیم داد .
برای من جای تعجب داره اما یکی از جملات مشترکی که اکثر عزیزان راوی و رزمنده های بزرگوار در جلسات ضبط خاطرات بیان کردن ، این جمله است :
امروز سی-چهل سال از جنگ گذشته و خیلی چیز ها از ذهن ها محو شده .
یک مطلبی که در رابطه با ضبط خاطرات رزمندگان محترم از شهدا به نظرم باید تبیین بشه اینه که ما با محتوایی طرف هستیم که بین ۳۰ تا ۴۰ سال ازش زمان گذشته . یعنی به یاد آوردنش توسط راوی هم دشواره و هم قاعدتا با خطا رو برو میشه .
حالا سوال اینجاست : ما بعنوان یک گروه تحقیقاتی و یک مرجع برای ثبت خاطرات ، در برابر این مشکل باید چه کنیم ؟
یک راه حل ظاهرا این هست که ما باید یک یا چند کارشناس داشته باشیم و مطابق نظر ایشون ، مطالب و خاطرات راوی های خاطرات رو اصلاح کنیم . بنده مطلقا با این راه حل مخالفم و معتقدم عملا نتیجه ی این کار تحریف تاریخه .
هرچند اگر به عزیزانی که این پیشنهاد رو میدن ، بگیم : یک کارشناس میخواد مطالب شما رو ویرایش و اصلاح کنه ، با عکس العمل جدی ایشان مواجه خواهیم شد ، اما برای این مخالفت دلایل زیادی دارم که سه نکته و استدلال رو مختصرا عرض میکنم :
۱. اگر بنده یا کسی که راوی دست اول یک واقعه نیست ، یک داستان راجع به جنگ بنویسیم ، طبیعتا کارشناس میتونه اشکالی رو مطرح کنه و اصلاحیه ای رو پیشنهاد کنه . اما موضوع ضبط خاطرات ، همونطور که از عنوان ((خاطره)) مشخص میشه ، روایت دست اول راوی از یک واقعه است . یعنی راوی میگه من دیدم ، من شنیدم ، من گفتم . پس هیچ کارشناسی نمیتونه بگه : نخیر ، راوی حسن رو ندیده ، حسین رو دیده … . بنابراین کارشناس ، صلاحیّت اعمال نظر در خاطرات رزمنده ی راوی رو نداره .
۲. رزمنده ی سالهای جنگ و راوی امروز ، کارشناس هم هست و معنا نداره که یک کارشناس بیاد نظر کارشناس دیگه رو اصلاح کنه . حالا در صورتی که بین دو کارشناس اختلاف نظری وجود داشته باشه ، چه باید کرد ؟ قاعدتا روایت صحیح متعلق به کسیه که راوی دست اولِ خاطره است . اما در صورتی که هر دو کارشناس ، در واقعه حضور داشتن و اختلاف نظر دارن ، هر بزرگواری میتونه روایت خودش رو داشته باشه . ما بعنوان یک گروه تحقیقاتی در صورت مواجهه با اختلاف نظر دو کارشناس و راوی با هم ، حق نداریم هیچیک رو بر دیگری ترجیح بدیم و ترجیح نمیدیم .
۳. اگر در ضمیمه ی ادعای خطا در یک روایت (خاطره) ، سندی وجود داشته باشه ، دو صورت متصور هست . یا راوی اصلی خاطره با رویت سند ، اقدام به اصلاح روایت میکنه ، یا سند رو نمیپذیره . در صورت اول ما (گروه تحقیقاتی خالدین) روایت رو کاملا منطبق با نظر راوی اصلاح میکنیم و در صورت دوم ، سند رو هم بصورت جداگانه منتشر میکنیم . دلیل این رویکرد ، قابل مناقشه بودن اسناد هست و اصالتِ روایت دستِ اول .
نابر مطالب بیان شده ، رویکرد گروه خالدین در مواجهه با عزیزانی که با نیّت های خیرخواهانه ، قصد اصلاح خاطرات رو دارن مشخصه .
ما در مقابل تک تک عزیزانی که منت به سر ما گذاشتن و تشریف آوردن و اجازه دادن دوربین ما تصویر و خاطراتشون رو ضبط کنه مسئولیم و به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی در امانت ایشان خیانت نمیکنیم .
البته گاهی ایراد ها جزئی هستن . مثل این که در متن ، غلط های املایی وجود داره یا در تبدیل گفتار محاوره ای به متن کتابی ممکنه اشکال های دستور زبانی وجود داشته باشه . گاهی هم راوی در بیان نام عملیات یا موقعیت یا اشخاص دچار اشتباه لبّی میشه . این ایراد ها و اشکالات معمولا در هر کتاب یا مقاله ای که برای اولین بار منتشر میشه وجود داره و طبیعی هم هست . ما هم تلاشمون رو میکنیم تا این ایراد ها به مرور برطرف بشه اما به نظرم عزیزانی که با تکیه بر این ایراد ها سعی میکنن اصل کار رو زیر سوال ببرن ، بیشتر دنبال بهانه جویی برای مقاصد شخصی هستن .
