تاریخ بیداری ایرانیان

«تاریخ بیداری ایرانیان» کتابی است در مورد تاریخ نهضت مشروطیت ایران که توسط ناظم الاسلام کرمانی نوشته شده و بیشتر آن شامل خاطرات روزانه ی وی از ذیحجه 1322 تا رجب 1327 قمری می باشد.

در این کتاب وقایع و جریانات تاریخی معطوف به افراد، مورد بررسی قرار گرفته و لازم به ذکر است که توسط «علی اکبر سعیدی سیرجانی»، دانشمند مقتول ایرانی، تصحیح شده و همچنین «ادوارد براون»، مولف کتاب تاریخ ادبیات ایران، این کتاب را از نظر سبک و جمله بندی و استناد بر تاریخ های عمومی افرادی چون رضاقلی خان هدایت و محمدتقی خان سپهر، برتر دانسته است.

از دیگر ویژگی های این اثر ارزشمند می توان اشاره کرد به اخبار و اطلاعات دست اولی که از مذاکرات و گفتگوهای سیاسی رهبران مشروطه ی تهران (به ویژه سید محمد طباطبایی) به دست آمده است.

ناظم الاسلام سال ها نظامت “مدرسه اسلام” را که طباطبایی موسس آن بود، بر عهده داشت و در جریان نهضت نیز یکی از نزدیکان و محارم طباطبایی بود. می گویند اطلاعاتی که ناظم الاسلام از نحوه ی تفکر سیاسی رهبران مشروطه ذکر می کند در واقع جهت حرکت جریان مشروطه را مشخص می سازد.

بخش اعظم کتاب به حالات و موضع گیری های میرزاتقی خان امیرنظام اتابک اول، سید جمال الدین اسدآبادی، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، میرزا ملکم خان، امیراعظم پرداخته و نیز واقعه ی رژی، تلگراف اول و ثانی میرزای شیرازی به ناصرالدین شاه، واقعه ی مسجد شاه یا هجرت صغری، واقعه ی مشهد رضوی، عریضه ی ملت به مظفرالدین شاه با اسناد و تصاویری چند از شخصیت های موجود در کتاب همراه شده است.

در این کتاب رویدادهای تاریخی پیرامون شخصیت ها بررسی شده است. این کتاب توسط «علی اکبر سعیدی سیرجانی»، تصحیح شده است.
از دیگر ویژگی های این اثر اخبار و اطلاعات دست اولی است که از مذاکرات و گفتگوهای سیاسی رهبران مشروطه ی تهران (به ویژه سید محمد طباطبایی) در آن آمده است.
بخش اعظم کتاب به حالات و موضع گیری های میرزا تقی خان امیرنظام اتابک اول، سیدجمال الدین اسدآبادی، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، میرزا ملکم خان، امیراعظم پرداخته و نیز واقعه ی رژی، تلگراف اول و ثانی میرزای شیرازی به ناصرالدین شاه، واقعه ی مسجد شاه یا هجرت صغری، واقعه ی مشهد رضوی، عریضه ی آقای طباطبایی به مظفرالدین شاه، واقعه ی تحصن در سفارتخانه و عریضه ی ملت به مظفرالدین شاه می پردازد.