وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلاَّ عَلَى الظَّالِمينَ [193]
با آنها پيكار كنيد؛ تا فتنه [و بت پرستى و سلب آزادى از مردم،] باقى نماند؛ و دين، مخصوص خدا گردد. پس اگر [از روش نادرست خود] دست برداشتند، [مزاحم آنها نشويد؛ زيرا] تعدّى جز بر ستمكاران روا نيست.
الباقر (علیه السلام)- وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ أَی شِرکٌ.
امام باقر (علیه السلام) منظور از فتنه [در اینجا]، شرک [و بت‌پرستی] است
الباقر (علیه السلام)- لَمْ یَجِئْ تَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ بَعْدُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رَخَّصَ لَهُمْ لِحَاجَتِهِ وَ حَاجَهًِْ أَصْحَابِهِ فَلَوْ قَدْ جَاءَ تَأْوِیلُهَا لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُمْ وَ لَکِنْ یُقْتَلُونَ حَتَّی یُوَحَّدَ اللَّهُ وَ حَتَّی لَا یَکُونَ شِرْکٌ.
امام باقر (علیه السلام) هنوز زمان تأویل این آیه نیامده است رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به جهت نیاز خود و اصحابش [برای قدرت‌گرفتن اسلام] به مشرکان رخصت داد. اگر زمان تأویل آیه بیاید، این مهلت و رخصت از بین می‌رود و [کافران] کشته خواهندشد تا توحید خدا برقرار شود و شرک از میان برود. تأویل این آیه نیامد مگر پس از اینکه رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) بر آنها به‌خاطر نیاز خود و یارانش آسان گرفت [یا برای رفع نیاز خود و یارانشان به ایشان اجازه داد]. چراکه اگر تفسیرش چنین می‌آمد از ایشان پذیرفته‌نمی‌شد و کشته‌می‌شدند تا جایی که خدا را یکتا شمارند و شرکی وجود نداشته باشد.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌الْأَعْلَی الْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) … وَ اللَّهِ حَتَّی یُوَحَّدَ اللَّهُ وَ لَا یُشْرَکَ بِهِ شَیْءٌ وَ حَتَّی یَخْرُجَ الْعَجُوزُ الضَّعِیفَهًُْ مِنَ الْمَشْرِقِ تُرِیدُ الْمَغْرِبَ وَ لَا یَنْهَاهَا أَحَدٌ.
امام باقر (علیه السلام) عبدالأعلی حلبی گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: به خدا قسم! [در هنگام ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)] چنان کافران را بکشند که همه خداپرست شوند و به خدا مشرک نشوند تا جایی که پیرزن ناتوانی از مشرق بیرون بیاید و به‌سوی مغرب رود و کسی مانع و مزاحم او نباشد.
الصّادق (علیه السلام)- قَالَ الْمُفَضَّلُ: یَا مَوْلَایَ! فَمَا تَأْوِیلُ قَوْلِهِ تَعَالَی: لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؟ قَالَ (علیه السلام): هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلهِ فَوَ اللَّهِ یَا مُفَضَّلُ! لَیُرْفَعُ عَنِ الْمِلَلِ وَ الْأَدْیَانِ الِاخْتِلَافُ وَ یَکُونُ الدِّینُ کُلُّهُ وَاحِداً کَمَا قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ قَالَ اللَّهُ: وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ. قَالَ الْمُفَضَّلُ قُلْتُ: یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ! وَ الدِّینُ الَّذِی فِی آبَائِهِ إِبْرَاهِیمَ وَ نُوحٍ وَ مُوسَی وَ عِیسَی (وَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) هُوَ الْإِسْلَامُ؟ قَالَ: نَعَمْ یَا مُفَضَّلُ! هُوَ الْإِسْلَامُ لَا غَیْرُ. قُلْتُ: یَا مَوْلَایَ! أَ تَجِدُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ! مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ وَ مِنْهُ هَذِهِ الْآیَهًُْ: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ وَ مِنْهُ قَوْلُهُ تَعَالَی فِی قِصَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ إِسْمَاعِیلَ (علیه السلام): وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی فِی قِصَّهًِْ فِرْعَوْنَ حَتَّی إِذا أَدْرَکَهُ الْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ فِی قِصَّهًِْ سُلَیْمَانَ (علیه السلام) وَ بِلْقِیسَ قَبْلَ أَنْ یَأْتُونِی مُسْلِمِینَ وَ قَوْلِهَا أَسْلَمْتُ مَعَ سُلَیْمانَ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ قَوْلِ عِیسَی (علیه السلام): مَنْ أَنْصارِی إِلَی اللهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ آمَنَّا بِاللهِ وَ اشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ وَ قَوْلُهُ جَلَّ وَ عَزَّ: وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ قَوْلُهُ فِی قِصَّهًِْ لُوطٍ (علیه السلام) فَما وَجَدْنا فِیها غَیْرَ بَیْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ قَوْلُهُ قُولُوا آمَنَّا بِاللهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا إِلَی قَوْلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی أَمْ کُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِلَی قَوْلِهِ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ. قُلْتُ: یَا سَیِّدِی! کَمِ الْمِلَلُ؟ قَالَ: أَرْبَعَهًٌْ وَ هِیَ شَرَائِع.
امام صادق (علیه السلام) مفضّل گفت: «ای مولای من! تفسیر این کلام خداوند: وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ لِلهِ چیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «ای مفضّل! سوگند به خداوند! [باظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)] اختلاف بین آیین‌ها و دین‌ها برداشته می‌شود و [همه‌ی آیین‌ها] به صورت یک دین واحد می‌شوند؛ همان‌طورکه خداوند فرمود: دین در نزد خدا، اسلام [و تسلیم‌بودن در برابر حق] است. (آل‌عمران/۱۹) و فرمود: هرکه غیر دین اسلام برگزیند، از او پذیرفته نمی‌شود و روز قیامت از زیان‌دیدگان می‌گردد». (آل عمران/۸۵) مفضّل گفت: «پس ای سیّد و مولای من! شما می‌فرمایید که دین پدرانش، ابراهیم (علیه السلام)، نوح (علیه السلام)، موسی (علیه السلام)، عیسی (علیه السلام) و محمّد (صلی الله علیه و آله) اسلام است»؟ فرمود: «بله! از اوّل تا به آخرشان و دلیل آن، اینکه خداوند فرمود: إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللهِ الْاسْلَامُ و قول خداوند تعالی: از آیین پدرتان ابراهیم پیروی کنید خداوند شما را «مسلمان» نامید. (حج/۷۸) و از جمله سخن خدای تعالی در قصّه‌ی ابراهیم (علیه السلام) و اسماعیل (علیه السلام): ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! (بقره/۱۲۸) و کلام پروردگار تعالی در قصّه‌ی فرعون؛ زمانی که در حال غرق‌شدن بود [که فرعون] گفت: ایمان آوردم که هیچ معبودی، جز کسی که بنی‌اسرائیل به او ایمان آورده‌اند، وجود ندارد و من از مسلمین هستم! (یونس/۹۰) و در قصّه‌ی سلیمان (علیه السلام) و بلقیس قبل از مسلمان شدنشان، بلقیس گفت: [اینک] با سلیمان برای خداوندی که پروردگار عالمیان است اسلام آوردم! (نمل/۴۴) و سخن عیسی (علیه السلام) به یارانش: کیست که یاور من به‌سوی خدا [برای تبلیغ آیین او] گردد؟ حواریان [شاگردانِ مخصوصِ او] گفتند: «ما یاوران خداییم به خدا ایمان آوردیم و تو [نیز] گواه باش که ما اسلام آورده‌ایم». (آل‌عمران/۵۲) و کلام خدای عزّوجلّ: و تمام کسانی که در آسمان‌ها و زمین هستند، از روی اختیار یا از روی اجبار، در برابرِ [فرمان] او تسلیم هستند. (آل‌عمران/۸۳) و سخن پروردگار در قصّه‌ی لوط: ولی جز یک خانواده‌ی باایمان در تمام آنها نیافتیم. (ذاریات/۳۶) و قول پروردگار: بگویید: «ما به خدا ایمان آورده‌ایم و به آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و پیامبران از فرزندان او نازل گردید، و [همچنین] آنچه به موسی و عیسی و پیامبران [دیگر] از طرف پروردگار داده شده است، و در میان هیچ یک از آنها جدایی قائل نمی‌شویم، و در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم و تعصّبات نژادی و اغراض شخصی، سبب نمی‌شود که بعضی را بپذیریم و بعضی را رها کنیم. (بقره/۱۳۶) و سخن خدای تعالی: آیا هنگامی که مرگ یعقوب فرا رسید، شما حاضر بودید؟! در آن هنگام که به فرزندان خود گفت: «پس از من، چه چیز را می‌پرستید»؟ گفتند: «خدای تو، و خدای پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا را، و ما در برابر او تسلیم هستیم. (بقره/۱۳۳) گفتم: «ای سرور من! تعداد ادیان چند تا است»؟ فرمود: «چهار شریعت می‌باشد».
پس اگر [از روش نادرست خود] دست برداشتند، [مزاحم آنها نشوید؛ زیرا] تعدّی جز بر ستمکاران روا نیست
الصّادق (علیه السلام)- لَا یَعْتَدِی اللَّهُ عَلَی أَحَدٍ إِلَّا عَلَی نَسْلِ وُلْدِ قَتَلَهًِْ الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام) خداوند تنها با ذرّیّه‌ی قاتلان حسین (علیه السلام) دشمنی می‌کند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۲
الصّادق (علیه السلام)- فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَی الظَّالِمِینَ قَالَ أَوْلَادُ قَتَلَهًِْ الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام) [امام درباره‌ی] فَلاَ عُدْوَانَ إِلاَّ عَلَی الظَّالِمِینَ فرمود: «منظور از ظالمین، نسل قاتلان حسین (علیه السلام) می‌باشند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۲
الرّضا (علیه السلام)- مَنْ قَتَلَ رَجُلًا فِی الْحِلِّ ثُمَّ دَخَلَ الْحَرَمَ لَمْ یُقْتَلْ وَ لَا یُطْعَمُ وَ لَا یُسْقَی وَ لَا یُؤْوَی حَتَّی یَخْرُجَ مِنَ الْحَرَمِ فَیُقَامَ عَلَیْهِ الْحَدُّ وَ مَنْ قَتَلَ فِی الْحَرَمِ أُقِیمَ عَلَیْهِ الْحَدُّ فِی الْحَرَمِ لِأَنَّهُ لَمْ یَرْعَ لِلْحَرَمِ حُرْمَهًًْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَمَنِ اعْتَدی عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدی عَلَیْکُمْ وَ قَالَ فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَی الظَّالِمِینَ.
امام رضا (علیه السلام) کسی‌که در مکانی خارج از بیت‌الله الحرام شخصی را بکشد و سپس داخل حرم شود، [حکمش چنین است که به حرمت حرم، در حرم خدا] کشته نشود [امّا]، نه آب و غذایی به او دهند و نه پناهش دهند تا اینکه از حرم خارج شود؛ آنگاه حدّ الهی را بر او جاری کنند، و چنانچه کسی در حرم مرتکب قتل شد، به‌خاطر حرمت‌شکنی او در همان حرم، حد بر او جاری شود. خداوند فرمود: هرکس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدّی کنید! و فرمود: فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَی الظَّالِمِینَ
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۲
