در امضای قرارداد 1919 سه تن از وزیران ایرانی نقش داشتند . این افراد عبارت بودند از:
– نخست وزیر (وثوق‌الدوله)
– وزیر خارجه (شاهزاده فیروز میرزا نصرت‌الدوله)
– وزیر دارائی (شاهزاده اکبر میزا صارم الدوله)
وزرای سه‌گانه که این قرارداد را از جانب ایران امضا کرده بودند (حتی بی‌آنکه اعضای دیگر کابینه را از جریان مذاکرات مطلع سازند) هر سه از عاقبت خود بیمناک بودند و می‌ترسیدند که پیش از تصویب قرارداد در مجلس، انقلابی در ایران رخ دهد و زمام حکومت از دستشان خارج شود که در آن صورت (همچنانکه خودشان می‌دانستند) رهائی از دست چنین حکومتی برای هیچ کدامشان امکان‌پذیر نبود. از این جهت، برای رهایی از کیفری که احتمال می‌رفت دامنگیرشان شود، دو امتیاز اساسی از دولت بریتانیا می‌خواستند:
1- تضمین نامه کتبی از طرف دولت برتانیا که اگر در نتیجه‌ی بسته شدن قرارداد شورشی در ایران برپا خاست و حکومت وثوق‌الدوله سقوط کرد دولت انگلیس هر سه وزیر عاقد قرارداد را در یکی از مستملکات خود به عنوان پناهنده‌ی سیاسی بپذیرد.
2- به هر کدام از این پناهندگان سیاسی در طول مدت تبعید ( که ممکن بود تا آخر عمرشان طول بکشد) حقوقی برابر عایدات شخصی آنها در ایران پرداخت شود که بتوانند بقیه عمر را در رفاه و آسایش بسر برند.
وزیر مختار بریتانیا در تهران، قسمت اول این تقاضا را قبول و تضمین‌نامه‌ای به شرح زیر تسلیم هریک از وزرای سه گانه کرد:
عالیجناب
برحسب اجازه‌ای که از طرف حکومت اعلی حضرت پادشاه انگلستان به دوستدار داده شده است، با کمال خوشوقتی به اطلاع می‌رسانم که با توجه به قراردادی که همین امروز – نهم اوت 1919 – میان دولتین بریتانیای کبیر و ایران بسته شد، حکومت اعلی حضرت پادشاه انگلستان آماده است در صورت احتیاج به وسیله مقامات سفارت انگلیس در تهران از شما پشتیبانی کند و اگر لازم شد آن عالیجناب را در یکی از سرزمین‌های متعلق به امپراطوری بریتانیا به عنوان پناهنده سیاسی بپذیرد.
با احترامات: پرسی.ز.کاکس
نسبت به تقاضای دیگر این سه وزیر که در عرض دوران پناهندگی در خارجه ، مواجبی معادل درآمد هنگفت املاکشان در تهران، اصفهان یا همدان دریافت کنند، جواب صریح رد داده شد.
اسناد محرمانه وزارت خارجه‌ی بریتانیا درباره‌ی قرارداد 1919 ایران و انگلیس، ج اول، دکتر جواد شیخ‌الاسلامی، تهران : انتشارات کیهان، 1365
اصل انگلیسی این سند در بایگانی ملی بریتانیا (The National Archives, Kew) با شماره‌های زیر قابل ردیابی است:
Reference:
Foreign Office: Persia (Iran) Political and Secret Correspondence, 1919
File No: FO 371/4195
Item: Cox to Curzon, Tehran, 9 August 1919 – Confidential Letter and Draft of British Guarantee for Persian Ministers
و متن انگلیسی (مطابق با آنچه در اسناد FO نقل شده) تقریباً چنین است:
Translation of the original English text:
Your Excellency,
By the authorization granted to me by His Majesty’s Government, I have the honour to inform you that, in view of the Agreement concluded today, August 9th, 1919, between the Governments of Great Britain and Persia, His Majesty’s Government is prepared, should circumstances so require, to extend its protection to Your Excellency through the medium of the British Legation at Tehran, and, if necessary, to receive you within one of the territories belonging to the British Empire as a political refugee.
With highest consideration,
Percy Z. Cox
